PIT 2015: najważniejsze zmiany

Dotychczas składanie wszelkich deklaracji (w tym informacji oraz rocznych obliczeń podatku) w zakresie PIT w formie elektronicznej jest zawsze uprawnieniem podatników podatku dochodowego od osób fizycznych. Od nowego roku co do zasady składane w formie elektronicznej muszą być: deklaracje PIT-4 oraz PIT-8AR, informacje PIT-8C, PIT-11 (w tym załącznik do niej PIT-R), IFT-1/IFT-1R i IFT-3/IFT-3R oraz roczne obliczenie podatku PIT-40. Tylko w przypadku niektórych podatników możliwe będzie ich składanie w formie papierowej. Chodzi tu o podmioty, które dane o dochodach podatników sporządzają dla nie więcej niż pięciu osób. Wyjątek stanowi informacja IFT-3/IFT-3R, która zawsze musi być składana w formie elektronicznej.

Głównym celem tej nowelizacji jest automatyczne gromadzenie w systemach informatycznych administracji podatkowej danych niezbędnych do uruchomienia w 2015 r. usługi wstępnie wypełnianych zeznań podatkowych dla podatników podatku dochodowego od osób fizycznych pre-filed tax return (PFR). Umożliwi to wprowadzenie zasady wypełniania przez administrację podatkową zeznań w imieniu podatnika. Każdy podatnik na swoim koncie w ramach nowego systemu informatycznego e-podatki znajdzie wstępnie wypełnione zeznanie PIT, i jeśli uzna, że wszystko jest w porządku to prześle go do urzędu skarbowego automatycznie uzyskując poświadczenie jego odbioru. Usługa PFR nie pozbawi podatnika prawa do wspólnego rozliczenia dochodów małżonków i ulg podatkowych, a także przekazania 1 proc. podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego, ale w takich sytuacjach podatnik będzie musiał samodzielnie wypełnić odpowiednie rubryki w zeznaniu. Zmiana ma zastosowanie do dochodów uzyskanych (strat poniesionych) począwszy od 1 stycznia 2014 r.

Opodatkowanie dochodów zagranicznych spółek kontrolowanych to nieistniejące dotychczas w polskim porządku prawnym rozwiązanie przewidujące opodatkowanie dochodów kontrolowanych spółek zagranicznych (CFC). Regulacja typu CFC jest powszechnie akceptowanym na arenie międzynarodowej mechanizmem zwalczania nadużyć podatkowych występujących w stosunkach między podmiotami powiązanymi, polegających na wykazywaniu dochodu generowanego z działalności prowadzonej w danym kraju, jako dochodu podmiotów podlegających jurysdykcji podatkowej państw stosujących preferencyjne zasady opodatkowania. Uznaje się również, że jest to jeden ze skuteczniejszych mechanizmów walki ze zjawiskiem unikania opodatkowania. Zapobieganie erozji podstawy opodatkowania w przypadku regulacji typu CFC odbywa się bowiem poprzez poddanie opodatkowaniu w danym państwie, jako dochodu przypisywanego do podmiotu krajowego, dochodu ustalanego w odniesieniu do zysków, jakie osiągnął jego podmiot zależny będący rezydentem podatkowym innego państwa (tzw. spółka CFC). Istota tego rozwiązania sprowadza się zatem do obowiązku uwzględniania w podstawie opodatkowania rezydenta krajowego (osoby fizycznej) dochodów kontrolowanych podmiotów zagranicznych mających siedzibę lub zarząd w kraju o niższym niż obowiązujący w państwie rezydencji podmiotu dominującego poziomie opodatkowania.

Nowelizacja za CFC uznaje spółki, w których polski podatnik ma minimum 25% udziałów. Dodatkowo, przychody w takiej spółce muszą mieć w co najmniej 50% finansowy charakter, czyli pochodzić m.in. z dywidend i innych przychodów z udziału w zyskach osób prawnych, przychodów ze zbycia udziałów (akcji). Kolejnym warunkiem jest to, aby sama spółka zlokalizowana była w kraju, w którym opodatkowanie jest niższe o minimum 25% w porównaniu do stawki CIT w Polsce.

Istota regulacji typu CFC koncentruje się więc na aktywach finansowych, niematerialnych, które ze względu na ich nierzeczywisty charakter nie są związane z określonym terytorium przez co są aktywami wykorzystywanymi przez podatników do działań optymalizacyjnych. Przyjęcie wskaźnika 50% takich przychodów z jednej strony skutkuje wyłączeniem ze stosowania projektowanej regulacji podmiotów uzyskujących głównie przychody z aktywów o charakterze materialnym wykazujących silniejszy związek z terytorium państwa, w którym działalność jest prowadzona. Uzyskiwanie przez dany podmiot przychodów innych niż pasywne pozwala na przyjęcie założenia, że prowadzona przez ten podmiot działalność poza terytorium RP nie jest nastawiona na uzyskanie korzyści podatkowych (jest działalnością o charakterze rzeczywistym). Z drugiej strony przyjęcie limitu przychodów pasywnych w zaproponowanej wysokości stanowi zabezpieczenie przed obchodzeniem omawianego warunku. W sytuacji, gdy utworzenie spółki zagranicznej motywowane jest dążeniem do uniknięcia opodatkowania, konieczność dywersyfikacji źródeł przychodu zagranicznej spółki kontrolowanej zmniejsza opłacalność działań optymalizacyjnych. Wskazania wymaga fakt, iż wiele państw stosuje przepisy CFC nie tylko do przychodów pasywnych, ale i aktywnych (czego nie przewidują polskie przepisy), biorąc pod uwagę jedynie poziom opodatkowania w państwie CFC czy też wpisanie danego państwa na tzw. czarną listę.

Nieodłącznym elementem regulacji dotyczących zagranicznej spółki kontrolowanej są również przepisy przewidujące wyłączenia i zwolnienia z obowiązku opodatkowania dochodów tej spółki. Przy ustalaniu tego rodzaju wyłączeń czy zwolnień uwzględnia się m.in. cel wprowadzenia regulacji CFC, zobowiązania wynikające z prawa Unii Europejskiej, realizowaną przez państwo politykę podatkową oraz dopuszczalny poziom obciążeń administracyjnych. Nie stanowi wystarczającej podstawy do opodatkowania dochodów zagranicznej spółki kontrolowanej mającej siedzibę w jednym z państw Unii Europejskiej niski poziom opodatkowania obowiązujący w tym państwie. Zgodnie bowiem z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości UE stosowanie przepisów typu CFC jest dopuszczalne, pod warunkiem, że uwzględnienie dochodu zagranicznej spółki kontrolowanej dotyczy jedynie czysto sztucznych struktur, których celem jest uniknięcie należnego podatku krajowego (wyrok z 12 września 2006 r. C-196/04 Cadbury Schweppes). A contrario, nie jest dopuszczalne stosowanie takiej formy opodatkowania, jeżeli okaże się, na podstawie elementów obiektywnych i możliwych do sprawdzenia przez osoby trzecie, że niezależnie od istnienia motywów natury podatkowej, rzeczona spółka kontrolowana rzeczywiście ma siedzibę w przyjmującym państwie członkowskim i faktycznie wykonuje tam działalność gospodarczą. Konsekwencją obowiązującej wykładni traktatów jest obowiązek odwołania się w przepisach dotyczących CFC do przesłanki prowadzenia rzeczywistej działalności gospodarczej lub też sztucznych struktur ukierunkowanych na unikanie opodatkowania.

Przepisy przewidują ponadto minimalny próg (250 tys. euro), poniżej którego przepisy o zagranicznej spółce kontrolowanej nie będą miały zastosowania. Przyczyną wprowadzenia tego progu jest potrzeba obniżenia kosztów administrowania systemem, zarówno po stronie podatników, jak i organów podatkowych. Wysokość progu została ustalona w oparciu o progi obowiązujące w przepisach dotyczących dokumentacji cen transferowych, gdzie dla jednej transakcji próg ten ustalono na poziomie 100 tys. euro. Uwzględniając zakres obowiązków związanych ze stosowaniem przepisów CFC oraz wprowadzane przez inne państwa limity, poziom ten gwarantuje, że z zakresu przepisów wyłączeni zostaną przedsiębiorcy prowadzący działalność w niewielkich rozmiarach.

O 20 proc. zwiększono ulgę na wychowanie dzieci przysługującą na trzecie, czwarte i kolejne dzieci. Jak wynika z nowego brzmienia art. 27f ust. 2 pkt 2 i 3 ustawy o PIT w przypadku wychowywania trojga i więcej małoletnich dzieci kwota ulgi na wychowanie dzieci wynosi:

1) na pierwsze i drugie dziecko ? 92,67 zł miesięcznie,

2) na trzecie dziecko ? 166,67 zł miesięcznie,

3) na czwarte i kolejne dziecko - 225 zł miesięcznie.

Dotychczas, w przypadku wychowywania trojga i więcej małoletnich dzieci kwota ulgi na wychowanie dzieci wynosiło:

1) na pierwsze i drugie dziecko ? 92,67 zł miesięcznie,

2) na trzecie dziecko - 139,01 zł miesięcznie,

3) na czwarte i kolejne dziecko - 185,34 zł miesięcznie.

Oznacza to, że ulga na trzecie dziecko wzrośnie z 1668 zł do 2000 zł, a na kolejne dzieci z 2224 zł do 2700 zł.

Teraz rodzina z jednym dzieckiem będzie mogła więc maksymalnie odliczyć w zeznaniu podatkowym 1112,04 zł; z dwójką dzieci ? 2224,08 zł; z trójką ? 4224,12 zł; z czwórką ? 6924,12 zł, a z pięciorgiem ? 9624,12 zł.

Celem nowelizacji jest wsparcie podatników o niskich dochodach oraz zwiększenie kwoty ulgi na dzieci dla podatników wychowujących troje i więcej dzieci.

Jeżeli kwota przysługującego podatnikowi odliczenia będzie wyższa od kwoty odliczonej w rocznym zeznaniu podatkowym, podatnikowi przysługiwać będzie kwota stanowiąca różnicę między określoną w ustawie kwotą odliczenia, a kwotą realnie odliczoną w zeznaniu podatkowym. Powyższa kwota, wykazana przez podatnika w zeznaniu rocznym, bądź wynikająca z decyzji podatkowej, traktowana jest na równi z nadpłatą podatku w rozumieniu Ordynacji podatkowej. W ustawie określono limit owego dodatkowego wsparcia wskazując, że kwota stanowiąca różnicę między kwotą przysługującego odliczenia, a kwotą odliczoną w zeznaniu podatkowym nie może przekroczyć łącznej kwoty składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Zmienione przepisy mają zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2014 r., a więc ze zwiększonych kwot ulgi na wychowanie dzieci będzie można skorzystać już składając zeznanie PIT za 2014 r.

Z rządowych wyliczeń wynika, że zmiany w ulgach będą w 2015 r. kosztować budżet ok. 1,1 mld zł.

Od dłuższego czasu prowadzone były spory, czy regulacje dotyczące transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi muszą być stosowane wobec spółek osobowych, skoro nie są one podatnikami. Zmiany wprowadzone w art. 25 i 25a ustawy o PIT nie pozostawiają żadnych wątpliwości co do tego, że zasady wyznaczania zobowiązania podatkowego i dokumentowania operacji właściwe dla transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi muszą mieć zastosowanie również do spółek osobowych, ale i wspólnych przedsięwzięć. Świadczy o tym nie tylko wyraźne wskazanie w znowelizowanych przepisach, ale również to, że prawodawca w kluczowych regulacjach nie posługuje się pojęciem ?podatników" (co eliminowało spółki osobowe nie będące podatnikami), lecz ?podmiotów". Podkreślić należy, że obowiązki właściwe dla transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi odnoszą się nie tylko do czynności ?zewnętrznych" ? tj. wykonywanych przez takie podmioty z innymi podmiotami, ale również w relacjach wewnątrz spółki lub wspólnego przedsięwzięcia. Zasady takie będą stosowane również w odniesieniu do podziału zysku pomiędzy wspólnikami i odpowiednio uczestnikami wspólnego przedsięwzięcia (co może być szczególnie niebezpieczne w przypadkach, w których udział w zysku jest nieadekwatny do udziały w stratach i do wniesionego wkładu). Jednak relacje wewnątrz spółek osobowych będą dla fiskusa interesujące jedynie przy nieco bardziej wartościowych bytach. W przypadku bowiem spółek niebędących osobami prawnymi obowiązki w zakresie sporządzania dokumentacji podatkowej właściwej dla transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi obejmują umowy, w których łączna wartość wkładów wniesionych przez wspólników przekracza równowartość 50.000 euro a w przypadku, gdy chociaż jednym ze wspólników jest podmiot z kraju stosującego szkodliwą konkurencję podatkową wówczas limit został obniżony do równowartości 20.000 euro. W przypadku wspólnego przedsięwzięcia limity odnoszą się do wartości wspólnego przedsięwzięcia określonego w umowie a przy braku takiego doprecyzowania przewidywana wartość na dzień zawarcia umowy. Ponadto należy wskazać, że ustawodawca w istotny sposób poszerzył obowiązki dokumentacyjne w przypadku relacji podatnika z jego zagranicznym zakładem, wprost wskazując na istniejące powinności w tym zakresie.

Zmiana ma na celu wyeliminowanie wątpliwości interpretacyjnych banków co do realizacji ich obowiązku, jako płatnika poboru podatku od odsetek od lokat tworzonych przy rachunkach utrzymywanych w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą. Zgodnie z dotychczasowym brzmieniem art. 14 ust. 2 pkt 5 ustawy o PIT odsetki od środków na rachunkach bankowych prowadzonych na rzecz osoby fizycznej, utrzymywanych w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą (czyli tzw. rachunek firmowy, za pomocą którego przedsiębiorca dokonuje rozliczeń związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą), stanowią przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej. Od takich odsetek bank nie ma obowiązku poboru podatku dochodowego. Przepisy prawa bankowego dopuszczają tworzenie lokat terminowych przy ww. rachunkach. W konsekwencji banki zgłaszały wątpliwości, czy odsetki od takich lokat są również przychodem z działalności gospodarczej, czy też przychodem z kapitałów pieniężnych. Organy podatkowe oraz sądy administracyjne uważały, że nie, a w konsekwencji odsetki takie stanowiły opodatkowane 19% zryczałtowanym podatkiem dochodowym przychody z tzw. kapitałów pieniężnych. Początkowo projekt nowelizacji ustawy o PIT zakładał doprecyzowanie tego przepisu zgodnie z interpretacją dokonywaną przez organy podatkowe oraz sądy administracyjne. Projekt zakładał wprowadzenie jednoznacznego brzmienia art. 14 ust. 2 pkt 5 poprzez wskazanie, że nie będzie miał zastosowania do odsetek od lokat terminowych, jak i innych form oszczędzania, przechowywania i inwestowania tworzonych na rachunkach rozliczeniowych prowadzonych w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą. Komisja Finansów Publicznych wprowadziła jednak do projektu nowelizacji poprawkę, która została przyjęta. Teraz art. 14 ust. 2 pkt 5 ustawy o PIT jednoznacznie określa, że odsetki od lokat terminowych oraz innych form oszczędzania, przechowywania lub inwestowania, tworzonych na tych rachunkach, stanowią przychód z działalności gospodarczej. Zdaniem komisji przyjęcie w projekcie rozwiązania zakładającego, że przychody z lokat tworzonych przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą przy rachunkach służących do obsługi tej działalności zaliczane byłyby do źródła: kapitały pieniężne spowodowałoby trudności w realizacji obowiązku poboru podatku przez płatnika w przypadku działalności gospodarczej prowadzonej w formie spółek niebędących osobami prawnymi. Obowiązek ten byłby niemożliwy do zrealizowania również w przypadku spółki niebędącej osobą prawną, w której wspólnikami byłyby inne spółki niebędące osobami prawnymi. Dlatego według Komisji Finansów Publicznych zasadne było odstąpienie od rozwiązania zawartego w projekcie i uznanie, że odsetki od lokat na rachunkach utrzymywanych w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą stanowić będą przychody z działalności gospodarczej tak, jak obecnie odsetki od środków na tych rachunkach.

Z uwagi na to, że w praktyce obrotu gospodarczego funkcjonują, i wcale nie należą do rzadkości, transakcje barterowe, tj. takie w ramach, których zapłata za nabyte świadczenia ma charakter inny niż pieniężny. Do tej pory żaden przepis nie normował zagadnienia przychodu występującego, w przypadku wystąpienia świadczeń w naturze. Oczywiście nie powinno to oznaczać, że podatnik, który płacąc za nabyte rzeczy, prawa czy usługi przekazuje swoje świadczenia niepieniężne nie uzyskuje przychodu z tytułu ich wykonania. Niestety, w praktyce nie zawsze to było tak oczywiste dla podatników a niekiedy nawet składów orzekających sądów administracyjnych. Wprowadzając do art. 14 ustawy o PIT przepisy ust. 2e i 2f prawodawca raz na zawsze kończy dyskusje na ten temat. Według nowododanej regulacji przychodem płacącego, wykonującego świadczenie niepieniężne, ma być kwota równa wartości uregulowanego zobowiązania, nie niższa jednak niż wartość rynkowa świadczenia niepieniężnego. Poprzez taki przepis prawodawca zamierza m.in. wyeliminować ?szarą strefę" występującą w związku ze zbyciem składników majątku poprzez wypłatę dywidendy. W praktyce przepis ten w sposób jednoznaczny doprecyzuje to, co do tej pory winno było być stosowane w odniesieniu do transakcji barterowych (np. sponsoringu), tzn. wartość przychodu podatkowego występującego przy tego rodzaju transakcjach (o czym do tej pory podatnicy niejednokrotnie zapominali, np. bezpodstawnie traktując niektóre czynności de facto barterowe, jako jednostronne). Bezpośrednią konsekwencją wprowadzenia regulacji ust. 2e i 2f do art. 14 ustawy o PIT jest uzupełnienie przepisów wskazujących jak winny być definiowane koszty zbycia nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie nabytych rzeczy i praw (tu art. 22 ust. 1d ustawy o PIT) o przypadki, w których kwota przychodu definiowana jest innym świadczeniem niż pieniężne. Powyższy przepis ma zastosowanie również w odniesieniu do spółek osobowych (co zostało wyraźnie wskazane). Zaznaczyć jednak trzeba, że niestety, w dalszym ciągu prawodawca nie zamierza wprost unormować problematyki kosztów w sytuacji, gdy nieodpłatne świadczenia wykorzystywane są przez podatników w inny sposób, niż jako składniki majątku trwałego oraz poprzez ich zbycie (czyli np. gdy otrzymując darmowe poręczenie podatnik rozpozna przychód, ale jednocześnie kredyt służy jego działalności, tj. gdyby zapłacił za takie zabezpieczenie to bez wątpienia wydatek taki byłby kosztem podatkowym).

Nowe regulacje określające zryczałtowaną wysokość przychodów pracowników z tytułu wykorzystywania samochodu służbowego do celów prywatnych

Nowe przepisy mają znieść wątpliwości co do sposobu ustalenia przychodu z tego tytułu. Z nowych przepisów wynika, że wysokość tych przychodów to:

- 250 zł miesięcznie dla samochodów o pojemności silnika do 1600 cm3. Przy stawce podatkowej 18 proc. oznacza kwotę 45 zł zryczałtowanego miesięcznego podatku;

- 400 zł miesięcznie dla samochodów o pojemności silnika powyżej 1600 cm3. Przy stawce podatkowej 18 proc. oznacza kwotę 72 zł zryczałtowanego miesięcznego podatku.

W przypadku wykorzystywania samochodu służbowego do celów prywatnych przez część miesiąca wartość świadczenia ustalana będzie za każdy dzień wykorzystywania samochodu do celów prywatnych - w wysokości 1/30 ww. kwot.

Dotychczas wysokość przychodów pracowników z tytułu używania przez nich samochodów służbowych do celów prywatnych ustala się na zasadach ogólnych określonych przepisami art. 11 ust. 2a ustawy o PIT (zob. art. 12 ust. 2 ustawy o PIT). Często zgłaszano jednak problemy co do prawidłowego określenia skutków podatkowych związanych z wykorzystywaniem przez pracowników samochodu służbowego do celów prywatnych. Często przyjmowano, że wartość świadczenia, jakie otrzymuje pracownik z tytułu użytkowania pojazdu służbowego do celów prywatnych, powinna bazować na koszcie wynajmu takiego samego pojazdu w wypożyczalni samochodów i taka wartość powinna stanowić podstawę opodatkowania. W wyniku braku precyzyjnych i prostych przepisów w tym zakresie wiele osób narażonych było na ryzyko podatkowe. Wiązało się to też z dodatkowymi obowiązkami dla przedsiębiorcy z tytułu ustalenia właściwej stawki wynajmu dla danego pojazdu i ewidencją przebiegu. W konsekwencji sprzyjało to nieujawnianiu takiej czynności do celów podatkowych.

Zwolnienie z podatku dochodowego wartości świadczenia otrzymanego przez pracownika z tytułu dowozu do zakładu pracy organizowanego przez pracodawcę

Do katalogu zwolnień określonego w art. 21 ust. 1 ustawy o PIT dodano pkt 14a. Przepis ten zwalnia od podatku wartość świadczenia otrzymanego przez pracownika z tytułu organizowanego przez pracodawcę dowozu pracowników autobusem w rozumieniu art. 2 pkt 41 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. ? Prawo o ruchu drogowym.

Dotychczas nie było zwolnienia od podatku obejmującego przychody pracowników z tytułu dowozu ich przez pracodawców do pracy. A organizowanie bezpłatnego dowozu pracownika do zakładu pracy przez pracodawcę wiązało się z koniecznością prowadzenia ewidencji dla celów ustalenia przychodów poszczególnych pracowników z tego tytułu. Ze względu na skomplikowany charakter rozliczeń, przedsiębiorcy niejednokrotnie nie wykazywali tego typu działań. Aby uprościć system rozliczeń w tym zakresie oraz w celu promocji zatrudnienia osób bezrobotnych, mieszkających na terenach gmin o szczególnym zagrożeniu wysokim bezrobociem strukturalnym albo gmin zagrożonych recesją i degradacją społeczną wprowadzono zwolnienie z podatku dochodowego wartości świadczenia otrzymanego przez pracownika z tytułu organizowanego przez pracodawcę dowozu do zakładu pracy transportem zbiorowym (autobusem, busem). Zapewnienie darmowego transportu przez pracodawcę stanowi jeden z czynników decydujących o podjęciu pracy w miejscu oddalonym od miejsca zamieszkania, szczególnie w przypadku terenów słabiej skomunikowanych. W związku z brakami kadrowymi w najbliższym otoczeniu inwestycji, przedsiębiorcy decydują się na dowóz pracowników z sąsiednich miejscowości, z których osoby bezrobotne gotowe są podjąć pracę.

Dodano art. 14 w ust. 3 pkt 13, zgodnie z którym do przychodów z działalności gospodarczej nie zalicza się kwot otrzymanych przez podmioty prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą od agencji wykonawczych, jeżeli agencje te otrzymały środki na ten cel z budżetu państwa a w konsekwencji uchylono art. 21 ust. 1 pkt 47c ustawy PIT. Kwoty te nadal nie będą podlegały opodatkowaniu. Analiza omawianego zwolnienia z uwzględnieniem materiałów źródłowych prowadzi do wniosku, iż zwolnienie to obejmuje wyłącznie świadczenia otrzymywane przez przedsiębiorców. W związku z potrzebą dostosowania treści art. 14 ust. 3 pkt 13 do nomenklatury wykorzystywanej w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 885, z późn. zm.) w dodawanym przepisie zrezygnowano z odwołania się do pojęcia agencji rządowych, pozostawiając jedynie wyłączenie z zaliczenia do przychodów dla kwot otrzymanych od agencji wykonawczych. Zgodnie bowiem z art. 92 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1241, z późn. zm.) dotychczasowe agencje państwowe z dniem 1 stycznia 2012 r. stały się agencjami wykonawczymi.

Zmiana ma na celu uproszczenie zasad opodatkowania świadczeń otrzymywanych przez klientów banku w związku z prowadzeniem rachunku bankowego podatnika (w tym z tytułu tzw. cashback), poprzez opodatkowanie tych świadczeń zryczałtowanym podatkiem dochodowym (a nie jak dotychczas według skali podatkowej), tak, aby maksymalnie uprościć pobór podatku. Obecnie banki są obowiązane do wystawiania PIT-8C, a podatnik wykazuje te przychody w zeznaniu podatkowym. Zaproponowano, aby zamiast opodatkowania tych przychodów na zasadach ogólnych, poboru 19% zryczałtowanego podatku dochodowego dokonywał bank u źródła. Po zakończeniu roku podatkowego bank zamiast wystawiania informacji PIT-8C jest obowiązany jedynie do sporządzenia rocznej deklaracji podatkowej PIT-8AR.

Na potrzeby podatkowe zdefiniowano pojęcie ?pochodne instrumenty finansowe", odsyłając w tym celu do ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, z zastrzeżeniem, że do pochodnych instrumentów finansowych nie zalicza się tytułów uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania. W dodanym przepisie prawodawca wskazał, że przychód z tytułu realizacji zysków wynikających z pochodnych instrumentów finansowych powstaje w momencie ich realizacji.

Podatnicy, którzy objęli akcje lub udziały w innej spółce w wyniku wymiany udziałów, rozpoznają koszt z tytułu nabycia udziałów lub akcji w momencie już nie tylko zbycia, ale również umorzenia udziałów lub akcji uzyskanych w drodze wymiany za takie udziały lub akcje. Wcześniej ustawa nie zawierała regulacji wprost odnoszącej się do kosztów uzyskania przychodu z tytułu umorzenia udziałów, akcji otrzymanych w drodze wymiany. Wprowadzenie przepisów wskazujących, co stanowi koszt uzyskania przychodu w takim przypadku, pozwoli uniknąć wątpliwości interpretacyjnych. Nadano nowe brzmienie art. 23 ust. 1 pkt 38c ustawy o PIT Zmiana polega na wskazaniu, że wydatki poniesione przez wspólnika na nabycie lub objęcie udziałów (akcji) przekazywanych spółce nabywającej w drodze wymiany udziałów stanowią koszt uzyskania przychodów również w przypadku umorzenia otrzymanych za nie udziałów (akcji) spółki nabywającej. Wcześniejsze brzmienie tego przepisu teoretycznie wykluczało uwzględnianie takich wydatków przy ustalaniu dochodu z umorzenia udziałów lub akcji. Mimo to organy podatkowe zgadzały się na odpowiednie stosowanie art. 23 ust. 1 pkt 38c ustawy o PIT w takich przypadkach (zob. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 4 października 2011 r., ILPB2/415-732/11-3/WM, LEX nr 112937).

W katalogu dochodów (przychodów) z tytułu udziału w zyskach osób prawnych ustawodawca określił, iż za takie przychody uważać się będzie również - w razie przekształcenia spółki w spółkę niebędącą osobą prawną - wartość niepodzielonych zysków przekształcanej spółki. Powyższe sformułowanie było jednak rozbieżnie interpretowane przez organy podatkowe oraz sądy administracyjne. Zdaniem organów podatkowych pojęcie to obejmuje te zyski przekształcanej spółki, które w świetle treści przepisów kodeksu spółek handlowych mogły zostać przeznaczone do podziału pomiędzy wspólników takiej spółki, lecz podzielone na tych wspólników nie zostały (a zasiliły np. kapitały rezerwowe czy zapasowe spółki). Z kolei w orzecznictwie sądowym przeważa pogląd, iż pojęcie to nie obejmuje zysków spółki, jakie nie zostały podzielone na jej wspólników, lecz zasiliły kapitały lub fundusze takiej spółki (np. wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 18 maja 2012 r., sygn. akt I SA/Wr 209/12, LEX nr 1384864).

Wprowadzono więc zmianę ewidentnie pro fisco mająca rozwiązać problem, którego nie udało się wyeliminować w drodze orzecznictwa (bo wyroki są korzystne dla podatników) - w konsekwencji, ustawodawca doprecyzował, że w przypadku takiego przekształcenia przychody definiuje każdy niepodzielony zysk przekształcanej spółki, również ten, który został przekazany na kapitały spółki inne niż kapitał zakładowy. Ustawodawca uzasadniał, że wykładnia omawianego przepisu dokonana przez sądy była niezgodna z intencją wyrażoną w treści uzasadnienia do ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 209, poz. 1316).

Do katalogu zwolnień określonego w art. 21 ust. 1 ustawy o PIT dodano pkt 117a. Przepis ten zwalniać od podatku wartość nieodpłatnego świadczenia z tytułu pomocy prawnej udzielonej osobie uprawnionej i pobierającej świadczenie z pomocy społecznej albo zasiłek rodzinny, przyznane w formie decyzji administracyjnej na zasadach określonych odpowiednio w przepisach o pomocy społecznej oraz w przepisach o świadczeniach rodzinnych. Osoby korzystające z tego zwolnienia są zobowiązane do składania oświadczeń o pobieraniu wskazanych świadczeń. Wprowadzenie przedmiotowego zwolnienia pozostaje bez wpływu na możliwość korzystania przez osoby fizyczne ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 68a ustawy o PIT, w związku z otrzymaniem bezpłatnej pomocy prawnej od świadczeniodawcy, który dokonuje tego świadczenia w związku z jego promocją lub reklamą. Wówczas wolna od podatku będzie wartość pomocy prawnej, o ile jej jednorazowa wartość nie będzie przekraczała kwoty 200 zł, a świadczenie nie będzie dokonywane na rzecz pracownika świadczeniodawcy lub osoby pozostającej ze świadczeniodawcą w stosunku cywilnoprawnym.

Michał Malinowski

Redakcja Publikacji Elektronicznych WK